Kiedy najlepiej przejść na emeryturę? Analiza finansowa

Dlaczego moment przejścia na emeryturę jest tak ważny?

Decyzja o tym, kiedy zakończyć aktywność zawodową i przejść na emeryturę, należy do najważniejszych decyzji finansowych w życiu. Ma ona długofalowy wpływ na wysokość comiesięcznego świadczenia, które będziemy otrzymywać przez wiele lat, a czasem nawet przez kilkadziesiąt lat.

W obecnym systemie emerytalnym, wprowadzonym w 1999 roku, wysokość emerytury zależy od dwóch głównych czynników:

Zgromadzonego kapitału emerytalnego - sumy wszystkich składek wpłaconych do ZUS, podlegających corocznej waloryzacji
Średniego dalszego trwania życia - statystycznego okresu, jaki pozostał osobie w danym wieku do przeżycia

Wzór na obliczenie emerytury jest prosty: kapitał emerytalny dzieli się przez średnie dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach. Im wyższy zgromadzony kapitał i im krótsze średnie dalsze trwanie życia, tym wyższa emerytura.

Opóźnienie przejścia na emeryturę ma zatem podwójny efekt: zwiększa zgromadzony kapitał (dzięki dłuższemu okresowi opłacania składek) i jednocześnie skraca średnie dalsze trwanie życia (ponieważ jesteśmy statystycznie bliżej końca życia). Oba te czynniki działają na korzyść wysokości emerytury.

Minimalne wymogi do uzyskania emerytury

Zanim przejdziemy do analizy optymalnego momentu przejścia na emeryturę, warto przypomnieć, kiedy w ogóle nabywa się prawa do emerytury w Polsce:

Kobiety: po ukończeniu 60 lat i posiadaniu minimum 20 lat okresów składkowych i nieskładkowych
Mężczyźni: po ukończeniu 65 lat i posiadaniu minimum 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych

Warto podkreślić, że są to minimalne wymogi - nic nie stoi na przeszkodzie, aby pracować dłużej, nawet po osiągnięciu wieku emerytalnego. Podobnie, można przejść na emeryturę natychmiast po spełnieniu minimalnych wymogów, ale jak zobaczymy, nie zawsze jest to najkorzystniejsze rozwiązanie z finansowego punktu widzenia.

Porównanie różnych scenariuszy przejścia na emeryturę

Aby lepiej zrozumieć wpływ momentu przejścia na emeryturę na jej wysokość, przeanalizujmy kilka konkretnych scenariuszy. Dla uproszczenia, skupimy się na przypadku kobiety urodzonej w 1963 roku, która rozpoczęła pracę w wieku 24 lat i nieprzerwanie pracowała, zarabiając średnią krajową.

Scenariusz 1: Przejście na emeryturę w minimalnym wieku (60 lat)

W tym scenariuszu nasza przykładowa kobieta kończy pracę dokładnie w dniu swoich 60. urodzin, czyli w 2023 roku.

Staż pracy: 36 lat
Zgromadzony kapitał emerytalny: około 450 000 zł
Średnie dalsze trwanie życia w wieku 60 lat: 260,7 miesiąca (według tablic GUS z 2023)
Wyliczona emerytura: 450 000 zł / 260,7 miesiąca = około 1 726 zł brutto

Scenariusz 2: Praca do 63 lat

W tym scenariuszu nasza przykładowa kobieta pracuje dodatkowo przez 3 lata i przechodzi na emeryturę w wieku 63 lat, czyli w 2026 roku.

Staż pracy: 39 lat
Zgromadzony kapitał emerytalny: około 540 000 zł (wyższy dzięki dodatkowym 3 latom składkowym i corocznej waloryzacji)
Średnie dalsze trwanie życia w wieku 63 lat: 232,8 miesiąca
Wyliczona emerytura: 540 000 zł / 232,8 miesiąca = około 2 320 zł brutto

Scenariusz 3: Praca do 65 lat

W tym scenariuszu nasza przykładowa kobieta pracuje do 65 lat, czyli do 2028 roku.

Staż pracy: 41 lat
Zgromadzony kapitał emerytalny: około 600 000 zł
Średnie dalsze trwanie życia w wieku 65 lat: 213,8 miesiąca
Wyliczona emerytura: 600 000 zł / 213,8 miesiąca = około 2 806 zł brutto

Scenariusz 4: Praca do 67 lat

W tym scenariuszu nasza przykładowa kobieta pracuje do 67 lat, czyli do 2030 roku.

Staż pracy: 43 lata
Zgromadzony kapitał emerytalny: około 660 000 zł
Średnie dalsze trwanie życia w wieku 67 lat: 195,5 miesiąca
Wyliczona emerytura: 660 000 zł / 195,5 miesiąca = około 3 376 zł brutto

Porównanie scenariuszy

Różnice w wysokości emerytury między poszczególnymi scenariuszami są znaczące:

Między emeryturą w wieku 60 lat a emeryturą w wieku 63 lata: zwiększenie o około 594 zł brutto miesięcznie (34%)
Między emeryturą w wieku 60 lat a emeryturą w wieku 65 lat: zwiększenie o około 1 080 zł brutto miesięcznie (63%)
Między emeryturą w wieku 60 lat a emeryturą w wieku 67 lat: zwiększenie o około 1 650 zł brutto miesięcznie (96%)

Jak widać, każdy dodatkowy rok pracy może znacząco zwiększyć wysokość emerytury. W naszym przykładzie, odłożenie przejścia na emeryturę o 7 lat niemal podwoiło wysokość świadczenia!

Czynniki wpływające na optymalny moment przejścia na emeryturę

Decyzja o przejściu na emeryturę nie powinna opierać się wyłącznie na kalkulacji finansowej. Istnieje wiele czynników, które należy wziąć pod uwagę:

Czynniki finansowe

Aktualna sytuacja finansowa - Czy posiadasz oszczędności lub inne źródła dochodu, które mogą uzupełnić emeryturę?
Wysokość obecnych zarobków - Im wyższe zarobki, tym bardziej opłaca się kontynuować pracę
Przewidywane wydatki na emeryturze - Jakie będą twoje potrzeby finansowe po przejściu na emeryturę?
Możliwość łączenia emerytury z pracą - Od 2009 roku emeryci mogą dorabiać bez ograniczeń

Czynniki zdrowotne i społeczne

Stan zdrowia - Czy pozwala na kontynuowanie pracy?
Charakter wykonywanej pracy - Czy praca jest fizycznie lub psychicznie wyczerpująca?
Zadowolenie z pracy - Czy praca daje satysfakcję, czy jest raczej źródłem stresu?
Plany na emeryturę - Jakie masz plany i marzenia związane z emeryturą?

Czynniki systemowe

Zmiany w przepisach emerytalnych - Czy planowane są zmiany, które mogą wpłynąć na wysokość twojej emerytury?
Sytuacja gospodarcza kraju - Inflacja, stopy procentowe, wzrost gospodarczy mogą wpływać na realną wartość emerytury
Waloryzacja emerytur - Jak często i o ile waloryzowane są świadczenia emerytalne?

Warto dokładnie przeanalizować wszystkie te czynniki i dostosować decyzję do indywidualnej sytuacji.

Łączenie pracy z emeryturą - dorabianie na emeryturze

Dla wielu osób atrakcyjną opcją może być przejście na emeryturę w minimalnym wieku i jednoczesne kontynuowanie pracy. Od 2009 roku osoby, które osiągnęły powszechny wiek emerytalny (60 lat dla kobiet, 65 lat dla mężczyzn), mogą dorabiać bez ograniczeń, bez ryzyka zawieszenia lub zmniejszenia emerytury.

Takie rozwiązanie ma kilka zalet:

Otrzymujesz comiesięczne świadczenie emerytalne, co zwiększa twoje bieżące dochody
Możesz elastycznie dostosować wymiar czasu pracy do swoich potrzeb i możliwości
Składki emerytalne odprowadzane od wynagrodzenia za pracę zwiększają twój kapitał emerytalny
Co roku możesz złożyć wniosek o przeliczenie emerytury z uwzględnieniem nowych składek

Jednakże, z finansowego punktu widzenia, takie rozwiązanie nie zawsze jest najkorzystniejsze w dłuższej perspektywie. Zwłaszcza osoby o wysokich zarobkach mogą uzyskać wyższą emeryturę, odładając przejście na emeryturę i kontynuując pracę w pełnym wymiarze.

Znaczenie comiesięcznego przeliczania kapitału i waloryzacji

Warto pamiętać, że zgromadzony kapitał emerytalny jest corocznie waloryzowany. Waloryzacja ma na celu ochronę wartości zgromadzonych składek przed inflacją, a jej wskaźnik zależy od inflacji i wzrostu realnego funduszu płac.

W ostatnich latach wskaźniki waloryzacji były stosunkowo wysokie:

2021: 8,94%
2022: 9,20%
2023: 14,8%

Wysoka waloryzacja dodatkowo zwiększa korzyści z odłożenia przejścia na emeryturę - im dłużej odkładasz decyzję o przejściu na emeryturę, tym więcej zyskujesz nie tylko z nowych składek, ale również z efektu waloryzacji.

Optymalizacja momentu przejścia na emeryturę w zależności od sytuacji

Na podstawie przeprowadzonych analiz i wieloletniego doświadczenia w doradztwie emerytalnym, możemy sformułować kilka ogólnych rekomendacji dotyczących optymalnego momentu przejścia na emeryturę:

Dla osób o niskich zarobkach (poniżej 70% średniej krajowej)

Jeśli zarabiasz znacznie poniżej średniej krajowej, możesz rozważyć przejście na emeryturę w minimalnym wieku emerytalnym, zwłaszcza jeśli masz możliwość dodatkowego dorabiania lub posiadasz inne źródła dochodu. W twoim przypadku wzrost kapitału emerytalnego z dodatkowych lat pracy może być relatywnie niewielki.

Dla osób o średnich zarobkach (70-130% średniej krajowej)

Dla osób o zarobkach zbliżonych do średniej krajowej, warto rozważyć opóźnienie przejścia na emeryturę o 2-3 lata. Taki okres pozwala znacząco zwiększyć wysokość świadczenia, a jednocześnie nie jest zbyt długi.

Dla osób o wysokich zarobkach (powyżej 130% średniej krajowej)

Jeśli twoje zarobki znacznie przekraczają średnią krajową, z finansowego punktu widzenia najkorzystniejsze jest maksymalne opóźnienie przejścia na emeryturę, nawet o 5-7 lat po osiągnięciu minimalnego wieku emerytalnego. Każdy dodatkowy rok pracy może przynieść znaczący wzrost wysokości emerytury.

Dla osób wykonujących pracę fizyczną lub w trudnych warunkach

Jeśli wykonujesz ciężką pracę fizyczną lub pracujesz w trudnych warunkach, które wpływają na twoje zdrowie, warto priorytetowo potraktować aspekt zdrowotny. W takim przypadku przejście na emeryturę w minimalnym wieku lub skorzystanie z emerytury pomostowej może być najlepszym rozwiązaniem, nawet jeśli nie jest to najbardziej korzystne finansowo.

Dla osób z długimi przerwami w zatrudnieniu

Jeśli miałeś długie przerwy w zatrudnieniu i nie zgromadziłeś wystarczającego kapitału emerytalnego, warto rozważyć pracę nawet po osiągnięciu wieku emerytalnego, aby zwiększyć wysokość przyszłej emerytury. W skrajnych przypadkach, przy bardzo niskim kapitale, każdy dodatkowy rok pracy może zwiększyć emeryturę nawet o 15-20%.

Wpływ decyzji emerytalnej na całkowity dochód życiowy

Rozważając optymalny moment przejścia na emeryturę, warto spojrzeć nie tylko na miesięczną wysokość świadczenia, ale także na całkowity dochód życiowy, czyli sumę wszystkich świadczeń emerytalnych, które otrzymasz do końca życia.

Wracając do naszych wcześniejszych scenariuszy, przeprowadźmy taką analizę, zakładając, że nasza przykładowa kobieta dożyje 85 lat:

Scenariusz 1 (emerytura w wieku 60 lat): 1 726 zł × 12 miesięcy × 25 lat = 517 800 zł
Scenariusz 2 (emerytura w wieku 63 lat): 2 320 zł × 12 miesięcy × 22 lata = 612 480 zł
Scenariusz 3 (emerytura w wieku 65 lat): 2 806 zł × 12 miesięcy × 20 lat = 673 440 zł
Scenariusz 4 (emerytura w wieku 67 lat): 3 376 zł × 12 miesięcy × 18 lat = 729 216 zł

Jak widać, nawet uwzględniając krótszy okres pobierania emerytury, późniejsze przejście na emeryturę daje wyższy całkowity dochód życiowy. Ta analiza nie uwzględnia jednak jednego ważnego czynnika - wartości pieniądza w czasie i możliwości inwestowania wcześniej otrzymanych świadczeń.

Planowanie emerytury - najważniejsze kroki

Niezależnie od tego, kiedy planujesz przejść na emeryturę, warto odpowiednio się do tego przygotować. Oto najważniejsze kroki, które warto podjąć:

Sprawdź stan swojego konta w ZUS - Uzyskaj informację o zgromadzonym kapitale emerytalnym i okresach składkowych
Zweryfikuj kapitał początkowy - Upewnij się, że wszystkie okresy pracy przed 1999 rokiem zostały prawidłowo uwzględnione
Uzupełnij dokumentację - Zbierz wszystkie świadectwa pracy i inne dokumenty potwierdzające okresy zatrudnienia
Przeprowadź symulacje wysokości emerytury - ZUS oferuje kalkulator emerytalny, który pozwala na obliczenie przybliżonej wysokości emerytury w różnych scenariuszach
Przeanalizuj swoją sytuację finansową - Oceń swoje oszczędności, zobowiązania i przewidywane wydatki na emeryturze
Rozważ dodatkowe formy oszczędzania na emeryturę - PPK, IKE, IKZE i inne instrumenty mogą uzupełnić świadczenie z ZUS
Skonsultuj się ze specjalistą - Profesjonalne doradztwo emerytalne może pomóc w podjęciu optymalnej decyzji

Pamiętaj, że najkorzystniejszy moment przejścia na emeryturę jest kwestią indywidualną i zależy od wielu czynników. Warto dokładnie przeanalizować swoją sytuację przed podjęciem tej ważnej decyzji.

Podsumowanie - nie spiesz się z decyzją o emeryturze

Jak pokazuje nasza analiza, moment przejścia na emeryturę ma ogromny wpływ na wysokość świadczenia. W obecnym systemie emerytalnym każdy dodatkowy rok pracy może zwiększyć miesięczną emeryturę nawet o kilkanaście procent.

Warto zatem dokładnie przemyśleć decyzję o przejściu na emeryturę i nie kierować się wyłącznie osiągnięciem minimalnego wieku emerytalnego. Dla wielu osób opóźnienie tej decyzji o kilka lat może przynieść znaczące korzyści finansowe w długim okresie.

Jednocześnie należy pamiętać, że decyzja o emeryturze nie jest wyłącznie kwestią finansową - równie ważne są aspekty zdrowotne, społeczne i indywidualne preferencje dotyczące stylu życia na emeryturze.

Jeśli potrzebujesz indywidualnej analizy i doradztwa w zakresie planowania emerytury, eksperci Intesit są do twojej dyspozycji. Pomożemy ci podjąć optymalną decyzję, dostosowaną do twojej unikalnej sytuacji.